რადიო „თავისუფლების“ კორესპონდენტის  გოგა აფციაურის    რეპორტაჟები ხშირად  ქართულ-ოსური კონფლიქტის თემას ეძღვნება.   ის ქართულ-ოსური დიალოგის მონაწილეცაა.  როგორც თავად ამბობს, ერთი მეორეს ხელს არ უშლის, პირიქით, ეხმარება კიდეც  მუშაობაში. Media.Ge-სთან ინტერვიუში გოგა აფციაური სწორედ სამოქალაქო დიალოგის აუცილებლობასა და  სამშვიდობო ჟურნალისტიკაზე საუბრობს.  

- ტერმინმა „სამშვიდობო ჟურნალისტიკა“ ქართულ მედიაში განსაკუთრებით 2008 წლის ომის შემდეგ მოიკიდა ფეხი. როგორ ჟურნალისტიკას ვგულისხმობთ  ამ ტერმინის ქვეშ?

- ჩემი აზრით, სამშვიდობო ჟურნალისტიკას განსაკუთრებული მახასიათებლები არ აქვს. მთავარია,   ვიცავდეთ პროფესიული, ეთიკური  ჟურნალისტიკის სტანდარტებს, ვიყენებდეთ მრავალმხრივ წყაროებს და ვიცავდეთ ბალანსს, უარს ვამბობდეთ სიძულვილის ენის გამოყენებაზე  და კონფლიქტის მონაწილე მხარისგან არ ვქმნიდეთ მტრის ხატს. გარდა ამისა,  სამშვიდობო ჟურნალისტიკა, ჩემი რწმენით, მეტ აქცენტს ჰუმანიტარულ საკითხებზე ამახვილებს ყურადღებას. აშუქებს  კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა საერთო პრობლემებს, პირობითი საზღვრის ორივე მხარეს დარჩენილი რიგითი ადამიანების ცხოვრებას. ეძებს საერთო შეხების წერტილებს. სამშვიდობო ჟურნალისტიკაა, როცა  დიალოგს, არ აქვს მნიშვნელობა ფორმატს,  ყურადღებას აქცევ და აშუქებ.

-თითქოს ქართული მედია ისეთი ინტენსივობით აღარ აშუქებს ქართულ-აფხაზურ თუ  ქართულ-ოსურ კონფლიქტებს, თუმცა  სამოქალაქო დიალოგის მიმართ დიდი ინტერესი არც  ომამდე  ჰქონდათ  და, ვგონებ, არც ახლა აქვთ...

-ქართული მედია კონფლიქტებს მაშინ უთმობს ყურადღებას, როცა ვითარება მწვავდება. მაგალითად, რამდენიმე ხნის წინ  სოფელ დიცში რუსმა მესაზღვრეებმა მავთულხლართები გააბეს,  რა თქმა უნდა,  ეს ფაქტი ნეგატიურ ჭრილში გაშუქდა. გადმოსცემდნენ,  რომ ხდება ე.წ. საზღვრის გადმოწევა,  ადგილობრივ მოსახლეობას ჰუმანიტარული პრობლემები ექმნება და სხვა. მაგრამ, როცა   სამოქალაქო ჟურნალისტები, ექსპერტები ან სამოქალაქო აქტივისტები მართავენ შეხვედრას და საუბრობენ კონფლიქტების მოგვარებაზე,  ამას  ქართული მედია იშვიათად აშუქებს. თუმცა,    რადიო თავისუფლება,  ამ თემით ინტერესდება ხოლმე, გაზეთი „რეზონანსიც“  ყურადღებას აქცევს, მაგრამ საერთო სურათი იმგვარია, რომ   ქართული მედიას სამშვიდობო პოლიტიკის და სამოქალაქო  დიალოგის მიმართ მგრძნობელობა არ აქვს. 

- რა არის ამის მიზეზი?

- ჩვენთან  დღემდე  ფასობს სენსაცია, ნეგატივი. როგორც ჩანს,   მედია ასეთი კონტენტით  მეტი მაყურებლის, მთლიანად აუდიტორიის მიზიდვას ცდილობს.  და ის, რომ  სადღაც შეხვედრა გაიმართა, ვიღაცამ ვიღაცას ხელი ჩამოართვა, ან  პროექტი გაუზიარა,  თანამშრომლობა და ერთობლივი ღონისძიებები დაგეგმეს, ეს ნაკლებად აინტერესებთ. მეჩვენება, რომ თავად  რედაქტორებს აქვთ სამშვიდო პროცესების  მიმართ   ნაკლები  წარმოდგენა. არადა დიალოგის სხვადასხვა ფორმატი უკვე ჩამოყალიბდა: კავკასიური სახლის ინიციატივით  პოლიტიკის ექსპერტები და სამოქალაქო სექტორის აქტივისტები იკრიბებიან ხოლმე; მუშაობს ქალთა  ფორმატი, როცა ლიდერი ქალები საუბრობენ სამშვიდობო პოლიტიკაზე;  იმართება საზაფხულო ბანაკები ახალგაზრდებისთვის. საინტერესოა   აფხაზი, ქართველი და ოსი ჟურნალისტების პერიოდული შეხვედრებიც, სადაც, როგორც წესი,    დიდი დრო პროფესიულ სტანდარტებს ეთმობა.  თუმცა, მედიის პასიურობას მთლად მედიასაც ვერ დავაბრალებ, შეიძლება იმ არასამთავრობო ორგანიზაციების ბრალიც იყოს, ვინც ასეთ პროექტებს ახორციელებს. ალბათ,  მეტი სამუშაოს ჩატარება მართებთ,  რათა უფრო კარგად  გააპიარონ თავიანთი აქტივობები. ხომ არ დაესიზმრება ჟურნალისტს, რომ ვიღაც სადღაც რაღაცას  ატარებს, ერევანში სტამბულსა თუ ევროპის რომელიმე  ქალაქში?  სერთოდ, ასეთი შეხვედრები, მესამე ქვეყნებში იმართება ხოლმე და პრობლემაც ის არის, რომ რედაქციები  ვერ აძლევენ თავის თავს იმის უფლებას, რომ ჟურნალისტები  ასეთ  შეხვედრებზე  მიავლინონ  და ხარჯი გაწიონ.

-  ჟურნალისტებს პატრიოტიზმი ხომ არ გვძალავს?  ხომ არ გვიჭირს  წერა მშვიდობაზე, როცა ომიდან სულ რაღაც ხუთი წელი გავიდა?

- გაგახსენებთ 2008 წლის ომის წინა პერიოდს, როცა ქვეყნის სახელმწიფო პოლიტიკას მილიტარისტული ელფერი დაკრავდა, როცა ყველაზე რეიტინგულ,  ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად არხებზე,  ჭარბობდა პროპაგანდისტული მასალები იმის შესახებ,  როგორი ძლიერი არმია გვყავს, რუსებს კი  დაჟანგებული ტანკები აქვთ და ასე შემდეგ.   არა მგონია,    ასე მუშაობა  განსაკუთრებულად პატრიოტული იყოს, ეს უფრო  მილიტარისტულ რიტორიკაა. მსგავსი  ხდებოდა  ცხინვალშიც. შედეგიც მივიღეთ. განა არ არის პატრიოტული, როცა რომელიმე ორგანიზაცია ჩართულია სამოქალაქო დიალოგში, სამშვიდობო პროცესში, რომელიც ხელს უწყობს კონფლიქტის დიალოგის გზით გადაჭრას?  ჩემი აზრით, ასეთი საკითხების გაშუქება უფრო პატრიოტულია, ვიდრე ომის შიშველი პროპაგანდა.  ვერ ვიტყვი,  რომ დღეს ჟურნალისტები განსაკუთრებულ დავალებით მოქმედებენ, როცა არ აშუქებენ  სამშვიდობო პროცესებს. ალბათ არ აინტერესებთ,   მედია  უფრო იმაზეა კონცენტრირებული, რა გააფუჭეს რუსმა მესაზღვრეებმა,  რა დააშავეს ოსურმა შეიარაღებულმა ფორმირებებმა. ვფიქრობ, რომ ასეთი მიდგომა არ არის შედეგიანი, სახელმწიფო პოლიტიკა იცვლება დიალოგისკენ. შესაბამისად, მედიაც უნდა აყვეს ამ პროცესს. მე,  როგორც მოქალაქე და  ჟურნალისტი,  ვერ ვხედავ  კონფლიქტების  მშვიდობიანი მოგვარების გარდა  სხვა ალტერნატივას.

- პროფესიული საკითხების  გარდა კიდევ რომელ  თემებს ექცევა ხოლმე ყურადღება შეხვედრა-დიალოგების  დროს?

- პოლიტიკის გარდა ყველაფერზე ვსაუბრობთ. თავს ვარიდებთ ამა თუ იმ საკითხის პოლიტიზირებას. მაგალითად, პირველივე შეხვედრაზე შევთანხმდით, რომ სამხრეთ ოსეთის სტატუსზე არ და ვერ ვისაუბრებდით, რადგან  ეს ჟურნალისტების  გადასაწყვეტი   არ არის.  ჩვენ მიმოვიხილავთ  ადამიანურ, ჰუმანიტარულ  პრობლემებს. მაგალითად, ქართველებს  არ ეძლევათ საშუალება ადმინისტრაციული საზღვრის იქით გადავიდნენ და მოინახულონ თავიანთი ნათესავების და  წინაპრების საფლავები. არ ეძლევათ საშუალება მივიდნენ იმ სალოცავებში, სადაც ადრე ლოცულობდნენ. არ ეძლევათ საშუალება ნახონ თავიანთი ოსი ნათესავები.  ოსებსაც აწუხებთ  მსგავსი პრობლემები. მათაც სურთ თავიანთი ნათესავების ნახვა. როცა ეს თემები მომწიფდა,  ერთ-ერთ სამოქალაქო ფორუმზე  მივიღეთ რეკომენდაციები, რომელსაც ქართველმა და ოსმა სამოქალაქო აქტივისტებმა მოაწერეს ხელი და გაუგზავნეს ჟენევის დისკუსიის თანათავმჯდომარეებს. მხარეებს ვთხოვეთ, ეფიქრათ   ოსებით დასახლებული ტერიტორიებისთვის  გაზის ხოლო  ქართული სოფლებისთვის  წყლის მიწოდების საკითხზე, ასევე, პირობითი საზღვრის ადგილებში  სოფლის მცხოვრებთათვის დაეშვათ  ტყით  სარგებლობის უფლება, შეშის შესაგროვებლად.    მართალია ეს სურვილები ყურად არ იღეს,  განსაკუთრებით ცხინვალელმა  პოლიტიკოსებმა,  მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ ამას მხარი დაუჭირეს ფორუმის ოსმა მონაწილეებმა. ფაქტია, რომ საზოგადოებას აქვს  ჰუმანიტარული პრობლემების გადაჭრის სურვილი. მერე,  ალბათ,  პოლიტიკური პრობლემების მოგვარების  ნებაც გაჩნდება.

- ამა თუ იმ ღონისძიების ფორმატის განსაზღვრისას ითვალისწინებენ თუ არა ორგანიზატორები რეალურ საჭიროებებს?

- ერთ-ერთი შეხვედრიდან    უკმაყოფილო დავბრუნდი.    ქართულ-აფხაზურ-ოსური  ვებ-გვერდის იდეა დაგვებადა და ერთობლივი პროექტის მონახაზიც შევიმუშავეთ,  მაგრამ ერთმანეთთან  უშუალო შეხვედრის საშუალება აღარ მოგვეცა და შესაბამისად ამ პროექტის განხორციელებამდე  საქმე აღარ მისულა.  დონორი ორგანიზაცია ვეღარ დაგვეხმარა. იმიტომ, რომ პროექტი დასრულდა.  ან დრო არ გვეყო, ან ფინანსები და   კარგად დაწყებული საქმე აღარ გაგრძელდა.
2008 წლიდან, წელიწადში ორჯერ  ერთმანეთს ხვდებიან  ექსპერტები,  სამოქალაქო ჟურნალისტები და აქტივისტები.  მაგალითად, ამ ფორმატის ფარგლებში ერთ-ერთი შედეგი ის არის, რომ  ზონკარის წყალსაცავი როგორც ოსური ისე ქართული სოფლებისთვის საშიშროებას აღარ წარმოადგენს. საქმე ისაა, რომ  წყლით სავსე წყალსაცავი, რომელსაც დამცავი ფარები ჰქონდა ჩაჭედილი,  არე-მარეს დატბორვით ემუქრებოდა.   ეუთო პრობლემით   დაინტერესდა და  პროექტიც დააფინანსა. მოიწვიეს ქართველი და ოსი ინჟინრები, ქართველი სპეციალისტები დე-ფაქტო რესპუბლიკის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე  შეუშვეს, სპეციალისტებმა ფარები შეაკეთეს და  წყალსაცავი  დაცალეს. დატბორვისგან    იხსნეს ყველაზე დიდი ოსური  სოფელი დმენისი და მისი მეზობელი ქართული სოფელი.  ის, რომ ზონკარის წყალსაცავი საფრთხეს წარმოადგენდა, ამ საკითხზე პოლიტიკოსების ყურადღება სწორედ ქართულ-ოსური სამოქალაქო დიალოგის მონაწილეებმა მიაპყრეს.

პაატა ზაქარეიშვილი, ახლანდელი  სახელმწიფო მინისტრი რეინტეგრაციის საკითხებში, მაშინ სამშვიდობო დიალოგის მონაწილე იყო.   როგორც  ექსპერტი,  პატიმრების პრობლემებით იყო დაკავებული.  დიალოგმა ის შედეგი გამოიღო, რომ ქართველ მშობლებს,   წითელი ჯვრის დახმარებით, ცხინვალში ჩასვლის და თავიანთი პატიმრების ნახვის უფლება მიეცათ. ბევრმა შეიძლება დღემდე არ იცის, რომ  სამოქალაქო  აქტივისტი ლირა კოზაევა ნახულობდა  ქართველ პატიმარებს  ცხინვალში და ეხმარებოდა კიდეც მათ. ფაქტია, სამშვიდობო პროცესს  შედეგი მოაქვს.  მაგრამ როცა დონორები ხედავენ ეფექტს, მის გაგრძელება-განვითარებაზეც უნდა იზრუნონ.

-არსებობს სოციალური ქსელები, ინტერნეტი, ურთიერთობა ამ გზითაც შეიძლება. გაქვს მიმოწერა სოხუმელ და  ცხინვალელ  ჟურნალისტებთან?  

- ზოგჯერ ერთმანეთს მონატრების წერილებსაც ვწერთ და იმაზეც ვფიქრობთ, როდის შევხდებით   ერთმანეთს?, არ აქვს მნიშვნელობა  სად.  ცუდი ისაა, რომ, მაგალითად, ოსი ჟურნალისტები ვერ ჩამოდიან თბილისში, ჩვენ ვერ ჩავდივართ ცხინვალში.  ასე ვთქვათ,  ნეიტრალურ ტერიტორიაზე შეხვედრა კი ფინანსებთან არის დაკავშირებული. არა და კარგად ვუგებთ ერთმანეთს, ყველა ვთანხმდებით,  რომ სიძულვილის ენის გამოყენება არ ვარგა, რადგან ეს აღვივებს  უნდობლობას და მტრულ განწყობას. ჟურნალისტური ეთიკის  დაცვის მხრივ  ჩვენ, ქართველებს,   მეტი გამოცდილება გვაქვს. ჟურნალისტ  ზარინა სანაკოევასთან ვინარჩუნებ ურთიერთობას, განსაკუთრებით თემურ ცხოვრებოვთან,  მან  ცხინვალში დამოუკიდებელი გაზეთის გამოცემა განაახლა.  ზოგჯერ ინფორმაციებსაც ვცვლით, ერთმანეთთან ვამოწმებთ.  შესაბამისად  მასალებიც უფრო ზუსტი და დაბალანსებული გამოგვდის. აი, მაგალითად, ამას წინათ ოსებს დავეხმარე მარეკ დუდაევის გათავისუფლების შესახებ ინფორმაციის მოძიებაში. დუდაევთან დაკავშირებით  სახალხო დამცველის განცხადება აინტერესებდათ. ცხინვალელ  სამოქალაქო აქტივსტებს ამის შესახებ მწირი ინფორმაცია ჰქონდათ.

ჟურნალისტების ასეთი ძალისხმევა, დიალოგთან ერთად, საბოლოო ჯამში ხელს უწყობს  კონტაქტების გაღრმავებას და  ნდობის აღდგენას დაპირისპირებულ მხარეებს შორის.